Δερματοφυτία του τριχωτού της κεφαλής
Οι λοιμώξεις μπορεί να μεταδοθούν από άνθρωπο σε άνθρωπο (αποκαλούνται ανθρωπόφιλες, όπου ο άνθρωπος είναι ο κύριος ξενιστής) ή από τα ζώα (ζωόφιλες). Πολλά διαφορετικά είδη μυκήτων μπορεί να ευθύνονται , κυρίως τα είδη Microsporum (μικρόσπορο) και Trichophyton (τριχόφυτο), η αναγνώριση των οποίων γίνεται από τα ποικίλα χαρακτηριστικά τους στη μικροσκοπική εξέταση και την καλλιέργεια. Τα είδη που εισβάλλουν μόνο στο εσωτερικό του στελέχους της τρίχας ονομάζονται λοιμώξεις ενδοτριχικού τύπου, ενώ αυτές που εισβάλουν τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό του στελέχους της τρίχας είναι υπεύθυνες για τις λοιμώξεις ενδοτριχικού τύπου. Η νόσος είναι πιο συχνή στα παιδιά και συνήθως εμφανίζεται με περιοχές όπου υπάρχει απολέπιση και αλωπεκία, με διάφορους βαθμούς φλεγμονής. Μπορεί, επίσης, να υπάρχει σχετιζόμενη λεμφαδενοπάθεια του τραχήλου της μήτρας. Μερικά είδη δερματόφυτων προάγουν μια πολύ φλεγμονώδη, φλυκταινώδη αντίδραση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ουλοποίηση και μόνιμη αλωπεκία. Ωστόσο, αυτό προκύπτει σχετικά σπάνια με τα σύγχρονα θεραπευτικά σχήματα, με τα οποία συνήθως επιτυγχάνεται πλήρως η εκ νέου ανάπτυξη των τριχών.
Αντιμετώπιση
Η θεραπεία της δερματοφυτίας του τριχωτού της κεφαλής στοχεύει στην εξάλειψη του οργανισμού για την πρόληψη της εξάπλωσης της λοίμωξης και τον περιορισμό της ουλοποίησης στο ελάχιστο. Η τοπική θεραπεία των ανεπτυγμένων λοιμώξεων δεν είναι δυνατή και απαιτείται από του στόματος θεραπεία. Σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ην. Βασιλείου, η γκριζεοφουλβίνη αποτελεί ακόμα τον μοναδικό εγκεκριμένο από του στόματος αντιμυκητιασικό παράγοντα για χρήση στην δερματοφυτία του τριχωτού της κεφαλής σε παιδιά. Παρόλο που η μυκητοστατική της δράση είναι μικρή, η γκριζεοφουλβίνη είναι αποτελεσματική στη θεραπεία των περισσότερων μορφών δερματοφυτίας του τριχωτού της κεφαλής, αλλά ενδέχεται να απαιτείται η χορήγησή της σε υψηλές δόσεις για παρατεταμένη περίοδο. Κάθε περίπτωση πρέπει να παρακολουθείται για να διασφαλιστεί η επαρκής θεραπεία και η εξάλειψη του οργανισμού. Παραδοσιακά γινόταν μέσω εξέτασης με χρήση της λάμπας Wood, αλλά αυτή η μέθοδος είναι αποδοτική μόνο σε περιπτώσεις που οφείλονται σε φθορίζοντα είδη (π.χ. λοιμώξεις από Microsporum). Σήμερα, υπάρχει αυξανόμενος αριθμός περιστατικών λόγω της εμφάνισης των Trichophyton tonsurans, ενός μη φθορίζοντος είδους ενδοτριχικού τύπου. Επομένως, η ανταπόκριση στη θεραπεία πρέπει να παρακολουθείται μυκητολογικά, μέσω της αποστολής δειγμάτων για εργαστηριακή ανάλυση. Η μυκητολογική θεραπεία θα πρέπει να είναι το χρυσό πρότυπο της θεραπείας.
Πρόσφατα διατίθενται επίσης για συστηματική χρήση οι αζόλες ιτρακοναζόλη, κετοκοναζόλη και φλουκοναζόλη και η αλλυλαμίνη τερμπιναφίνη. Πολλές μελέτες έχουν αποδείξει ότι οι παράγοντες αυτοί έχουν τουλάχιστον όμοια αποτελεσματικότητα με τη γκριζεοφουλβίνη σε διάφορους τύπους δερματοφυτίας του τριχωτού της κεφαλής και, πολλές φορές οι χρόνοι θεραπείας είναι μικρότεροι. Παρόλο που οι εν λόγω παράγοντες είναι πιο ακριβοί, τα πιο σύντομα θεραπευτικά σχήματα μπορεί να βοηθήσουν τη συμμόρφωση των ασθενών και να μειώσουν την εξάπλωση της λοίμωξης.
Κατά την τελευταία δεκαετία έχει διερευνηθεί η χρήση διακοπτόμενων θεραπευτικών σχημάτων ή θεραπειών παλμικού φωτός με χρήση φλουκοναζόλης ή ιτρακοναζόλης. Αυτή η στρατηγική θεραπείας βασίζεται στη μεγάλη ημίσεια ζωή των φαρμάκων στην κερατίνη. Τα θεραπευτικά σχήματα αυτού του είδους δεν φαίνεται να επιφέρουν κάποιο όφελος σε σχέση με τα ποσοστά θεραπείας, αλλά μπορεί να μειώσουν το συνολικό κόστος της θεραπείας.
Υπάρχουν διαφοροποιήσεις ως προς την ανταπόκριση των διαφόρων ειδών δερματόφυτων στους διάφορους αντιμυκητιασικούς παράγοντες και η θεραπεία θα πρέπει να διαμορφώνεται αναλόγως. Συνολικά, η γκριζεοφουλβίνη φαίνεται ότι είναι ανώτερη ως προς την εξάλειψη των λοιμώξεων από Microsporum, αλλά υπάρχουν και πιο καινούριοι παράγοντες, οι οποίοι φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικοί έναντι του είδους Trichophyton. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει αποδειχθεί για κανέναν παράγοντα ότι επιτυγχάνει 100% ποσοστό θεραπείας, κάτι που συνεχίζει να αποτελεί τον απώτερο στόχο κάθε θεραπευτικής στρατηγικής.
Οι λοιμώξεις εξωτριχικού τύπου προκαλούνται, σε γενικές γραμμές, από τα είδη Microsporum και, κυρίως, το ζωόφιλο M. canis ή το ανθρωπόφιλο M. audouini και, σχεδόν πάντα, εμφανίζονται σε παιδιά. Η γκριζεοφουλβίνη συνεχίζει να αποτελεί την επιλεγόμενη θεραπεία σε δόση των 10–20 mg/kg/ημέρα, αλλά η απομάκρυνση ενδέχεται να είναι αργή και η θεραπεία θα πρέπει να συνεχιστεί για όσο διάστημα απαιτείται, το οποίο είναι τουλάχιστον 6 εβδομάδες, αλλά μπορεί να φτάσει τις 12–16 εβδομάδες, και πρέπει να γίνεται παρακολούθηση όπως αναφέρεται παραπάνω. Η ιτρακοναζόλη μπορεί να θεωρηθεί ως μια εναλλακτική, παρόλο πουσε ορισμένες χώρες ισχύουν περιορισμοί ως προς τη χορήγηση αδειών.
Οι λοιμώξεις ενδοτριχικού τύπου, συνηθέστερα από T. tonsurans ή T. violaceum, είναι πιο συχνές στα παιδιά, αλλά περιστασιακά εμφανίζονται και σε ενήλικες (συνήθως σε ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με/ φροντίζουν παιδιά) Συνήθως απαιτούνται θεραπευτικά σχήματα με υψηλότερες δόσεις γκριζεοφουλβίνης για την επίτευξη θεραπείας. Επίσης, η θεραπεία φαίνεται να επιτυγχάνεται πιο γρήγορα με τις πιο καινούριες αζόλες και την τερμπιναφίνη (σε 4 εβδομάδες συνήθως). Σε ενήλικες με δερματοφυτία του τριχωτού της κεφαλής λόγω ειδών Trichophyton, η επιλεγόμενη θεραπεία είναι η τερμπιναφίνη 250 mg/ημέρα για 4 εβδομάδες. Παρόλο που δεν έχει λάβει έγκριση για χρήση σε παιδιά, το ισχύον Βρετανικό Εθνικό Συνταγολόγιο περιλαμβάνει το δοσολογικό σχήμα για την τερμπιναφίνη στη δερματοφυτία του τριχωτού της κεφαλής, αναγνωρίζοντας την ευρεία χρήση της (<20 κιλά, 62,5 mg/ημέρα, 20–40 κιλά, 125 mg/ημέρα, >40 κιλά, 250 mg/ημέρα). Σύμφωνα με τα υφιστάμενα στοιχεία δεν θα πρέπει να γίνει ούτε αυτή ούτε η ιτρακοναζόλη η επιλεγόμενη θεραπεία για παιδιά με λοιμώξεις από το είδος Trichophyton.
Κάποιες φορές χρησιμοποιούνται τοπικές αντιμυκητιασικές κρέμες και σαμπουάν σε συνδυασμό με από τους στόματος θεραπεία, με στόχο τη μείωση του χρόνου της μολυσματικής κατάστασης του ασθενούς.
Στα τρέχοντα αστικά επιδημιολογικά στοιχεία για τα T. tonsurans, η ασυμπτωματική λοίμωξη από τις επαφές στα νοικοκυριά αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για την εκ νέου λοίμωξη/υποτροπή, ενώ πολύ σημαντικός είναι και ο προσυμπτωματικός έλεγχος όλων των μελών της οικογένειας (συμπεριλαμβανομένων των ενηλίκων) όπου είναι εφικτό.
Τα σαμπουάν κετοκοναζόλης ή θειούχου σεληνίου ενδέχεται να μειώσουν τη μολυσματικότητα.
